بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتی بر رفتار شهروندی سازمانی: نقش میانجی درگیری شغلی، رضایت شغلی و آوای کارکنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استاد، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد مدیریت بازاریابی، موسسه آموزش عالی راهبرد شمال، رشت، ایران

4 دانشجوی دکتری رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

10.22034/jhrs.2020.103549

چکیده

زمینه و هدف: تمایل به انجام اقدامات سازنده داوطلبانه در سازمان به همسویی ارزش‌های ذینفعان مختلف آن بستگی دارد. این پژوهش به بررسی نقش میانجی درگیری شغلی، رضایت شغلی و آوای کارکنان تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتی بر رفتار شهروندی سازمانی پرداخته است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری و تحلیل داده‌ها توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری آن شامل کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه گیلان  به تعداد 326 نفر است که از میان آنها 177 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی به عنوان نمونه آماری انتخاب شده‌اند. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با کمک تحلیل عاملی تأییدی و مدل‌یابی معادلات ساختاری و با استفاده از از نرم‌افزارهای SPSS و لیزرل در قالب است.
یافته‌ها: مسئولیت اجتماعی شرکتی با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، درگیری شغلی، رضایت شغلی و آوای کارکنان رابطۀ معناداری دارد. همچنین درگیری شغلی، رضایت شغلی و آوای کارکنان بر رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اثرگذارند و در تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکتی بر رفتار شهروندی سازمانی میانجی‌گری می‌کند.
نتیجه‌گیری: تمرکز بر مسئولیت اجتماعی شرکت می‌تواند کارکنان را با شغل خویش درگیر کند و با رضایت از حضور در سازمان، مشارکتی فعالانه و داوطلبانه‌ برای پیشبرد اهداف سازمانی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Corporate Social Responsibility on Organizational Citizenship Behavior: Mediating Roles of Occupational Involvement, Job Satisfaction, and Employees Voice

نویسندگان [English]

  • Mohsen Akbari 1
  • Adel Azar 2
  • Ayoob Mehdi Haji Mahmoudloo 3
  • Seyyed Hassan Aletaha 4
1 Associate Professor, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran
2 Professor, Faculty of Administrative Science, Trabiat Modares University, Tehran, Iran
3 MSc of Marketing Management. Institute of Higher Education Rahbord Shomal, Rasht, Iran
4 Ph.D. Student of Organizational Behavior and Human Resource Management, Faculty of Administrative Sciences & Economics, university of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Background & Purpose: Willingness to take voluntary and constructive actions in an organization depends on the alignment of different stakeholders’ values. This study analyzed the effect of corporate social responsibility on organizational citizen behavior through the mediating roles of occupational involvement, job satisfaction, and employee voice.
Methodology: This is an applied descriptive-correlational study, in which the statistical population included 326 employees working at the National Iranian Oil Refining and Distribution Company in Guilan Province. The simple random sampling method was used to select 177 employees as the statistical sample; the confirmatory factor analysis and the structural equation modeling (SEM) technique were used for data analysis in SPSS and LISREL.
Findings: Corporate social responsibility has significant relationships with organizational citizen behavior, occupational involvement, job satisfaction, and employee voice. Occupational involvement, job satisfaction, and employee voice affects organizational citizen behavior and has a mediating role in the effect on corporate social responsibility on organizational citizen behavior.
Conclusion: Focusing on corporate social responsibility can involve employees in their jobs so that they can actively and voluntarily participate in organizations with their consent to achieve organizational goals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organizational Citizen Behavior
  • Corporate Social Responsibility
  • Occupational Involvement
  • Job Satisfaction
  • Employee Voice

مراجع

آزور، هیوا؛ کاظمی، مهدی. (1393). شناسایی تأثیر مسئولیت اجتماعی شرکت بر کیفیت روابط کارکنان و پیامدهای آن (مطالعۀ موردی: کارکنان شرکت خدمات مهندسی و ساخت کیسون). فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره 6، شماره 4، 685-665.
ابراهیمی، الهام؛ شجاع، علی؛ پیرانی احمدآباد، ندا. (1396). بررسی تأثیر ابعاد رفتار شهروندی سازمانی بر ارزش ویژۀ برند مبتنی بر مشتری در صنعت هتلداری: نقش تعدیل‌گر اخلاق کار اسلامی. فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره 9، شماره 3، 462-439.
امیدی، فریدون؛ رضایی دولت آبادی، حسین؛ محمدشفیعی، مجید. (1395). تأثیر مسئولیت‌های اجتماعی شرکت بر عملکرد اجتماعی و واکنش‌های مصرف کننده در صنایع غذایی. مجله تحقیقات بازاریابی نوین، دوره 6، شماره 1، 178-161.
بنیادی نایینی، علی و امیرقدسی، سیروس. (1396). بررسی تأثیر هوش هیجانی بر تعهد سازمانی کارکنان با مطالعه نقش میانجی رضایت شغلی. چشم انداز مدیریت دولتی، دوره 8، شماره 31، 163-145.
تقی زاده جورشری، محّمدرضا و طالقانی، محمد. (1393). ارزیابی رابطه بازارگرایی با عملکرد: نقش رضایت کارمندان و مشتریان (مورد مطالعه: شعب یک بانک). دو ماهنامه بررسی‌های بازرگانی، سال 12، شماره 68، صص 55-42.
جدیدی، رستم. (1397). بررسی تأثیر رضایت شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی در بانک سامان. پایان نامه کارشناسی ارشد.
جلیلی، صابر و قیصری، فرزاد. (1393). بررسی ارتباط بین کیفیت سود و مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله دانش حسابرسی. سال چهادرهم، شماره 57، صص 170-147.
حسنی، محمد؛ صداقت، رقیه؛ کاظم زاده بیطالی، مهدی. (1396). ارتباط بین جو اخلاقی، استرس شغلی و رضایت شغلی پرستاران. نشریه اخلاق پزشکی، دوره 11، شماره 40، صص 71-63.
حیدری سورشجانی، نسرین؛ رضایی، بیژن؛ صفری، یحیی. (1394). ارزیابی ارتباط ابعاد سرمایه اجتماعی با آوای سازمانی در بین کارکنان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه. فصلنامه پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، دوره دوم، شماره 6، صص 177-153.
رستگار، عباسعلی؛ دهقانی سلطانی، مهدی؛ فارسی‌زاده، حسین و بلوچی، حسین. (1394). تبیین اثر هوش ساختاری سازمانی بر کسب مزیت رقابتی: نقش میانجی هوش سازمانی. فصلنامه تحقیقات بازاریابی نوین. ویژه‌نامه نخستین کنفرانس ملی بازاریابی خدمات (با تأکید بر چالش‌ها و راه‌کارهای بازاریابی در صنعت بیمه).
زبانی شادآباد، محمدعلی؛ حسنی، محمد؛ قاسم زاده، ابوالفضل. (1396). رابطه درگیری شغلی و تناسب شغلی با اخلاق حرفه‌ای و تمایل به ترک خدمت. فصلنامه اخلاق در علم و فناوری، دوره ۱۲، شماره ۲، صص 84-77.
شاکری، احمد؛ به هانشی، عبادالله؛ بوستانی، حمیدرضا. (1396). بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی سازمان و وفاداری کارکنان: نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان). فصلنامه مطالعات منابع انسانی، دوره 7، شماره 24، صص 108-89.
شاکری زنگیر، ابراهیم؛ معینی کیا، مهدی؛ بابایی، رضا و فتوحی، علی. (1396). رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی با سکوت سازمانی از دیدگاه دبیران مدارس متوسطه. فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره سیزدهم، شماره 1، صص 230-211.
شاهین مهر، بهار و حسنی، محمد. (1394). مدل یابی روابط بین اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت اجتماعی با پاسخگویی سازمانی، فصلنامه اخلاق در علوم و فنّاوری، دوره 10، شماره 1، صص 13-1.
شاه‌محمدی، انور؛ اردلان، محمدرضا؛ زندی، خلیل؛ سیف پناهی، حامد و فیضی، کاوه. (1394). رابطه رهبری معنوی و درگیری شغلی: مطالعه موردی کارکنان دانشگاه کردستان. فصلنامه مطالعات منابع انسانی، دوره 5، شماره 17، صص 156-135.
شریعتمداری، مهدی؛ عابدی، زهره و ندیمی، اکرم. (1397). نقش میانجی تعهد سازمانی در تأثیر رضایت شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی. فصلنامه مطالعات منابع انسانی. دوره 8، شماره 28. صص 18-1.
طبرسا، غلامعلی؛ شکوهیار، سجاد؛ الفت، محمد. (1397). تأثیر متناقض رضایت شغلی بر آوای مخرب کارکنان با توجه به نقش میانجی‌گری شبکه‌های اجتماعی و تعهد سازمانی. فصلنامه مدیریت دولتی، دوره 10، شماره 2، صص 332-311.
فرهنگی، علی اکبر؛ فتوت، بنفشه؛ آبدارزاده، پدرام؛ سرحدی نژاد، مریم. (1396) شا. نقش ویژگی‌های شخصیتی بر درگیری شغلی با میانجی‌گری کیفیت زندگی کاری. پژوهش‌های مدیریت عمومی، دوره 10، شماره 37، صص 28-5.
گودرزی، مهدی؛ محسنی اردهالی، سیده شهرزاد و رحیمی، ایمان. (1396). بررسی رابطه بین رفتار شهروندی سازمانی با فرسودگی شغلی در کارکنان فدراسیون ورزش سه گانه. مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، دوره چهارم، شماره 4، صص 74-65.
لنگری، مرضیه؛ سلیمانپور عمران، محبوبه؛ اسماعیلی شاد، بهرنگ. (1395). بررسی رابطه عجین شدن با شغل با رفتار شهروندی سازمانی کارکنان دانشگاه علوم پزشکی بجنورد. مدیریت بهداشت و درمان، دوره 7، شماره 2، صص 101-91.
محمدی، جیران؛ باقری، مژگان السادات؛ صفریان، سارا و علوی برازجانی، سیده آزاده. (1395). تبیین نقش پارتی بازی در رضایت و عملکرد شغلی کارکنان. فصلنامه مدیریت منابع انسانی، دوره 6، شماره 1، صص 257-237.
نعمتی صلاحی، پرندیس. (1396). ارزیابی تأثیر ابعاد مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها (CSR) بر عملکرد مالی با نقش میانجی نوآوری در شرکت‌های شهر صنعتی رشت. پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان.
Albrecht, S. L. Bakker, A.B. Gruman, J.A. Macey, W.H. & Saks, A. M. (2016). Employee engagement, human resource management practices and competitive advantage. Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 2 (1), 7- 35.
Danish, R.Q, Shahid,A.U, Aslam,N, Afzal, M, Yasir Ali, H. (2015). Relationship Between JOB Performance, JOB Involvement and Career Salience of Employees in Education Sector of Pakistan. American Journal of Educational Science. 1(2), 19-23.
El Din Mohamed, Wael Salah. (2016). Investigating the Relationship between Job Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior among Beni Suef Cement Company Employees. Arabian Journal of Business and Management Review, Vol. 6, 1-7.
Gillet, Nicolas. Morin, Alexandre J. S. Sandrin, Emilie. Houle, Simon A. (2018). Investigating the combined effects of workaholism and work engagement: A substantive-methodological synergy of variable-centered and person-centered methodologies. Journal of Vocational Behavior, Vol. 109, 54-77.
Hames, K.M. (2012). Employees’ voice climate perceptions and perceived importance of voice behavior: links with important work-related outcomes. Thesis of Bachelor of Psychology (Honors), Murdoch University.
Hanaysha, Jalal. Tahir, Putri Rozita. (2016), Examining the Effects of Employee Empowerment, Teamwork, and Employee Training on Job Satisfaction. Social and Behavioral Sciences, Vol. 219, 272.
Ilkhanizadeh, Shiva. Karatepe, Osman M. (2017). An examination of the consequences of corporate social responsibility in the airline industry: Work engagement, career satisfaction, and voice behavior. Journal of Air Transport Management 59, 8-17.
Joo, Baek-Kyoo. Lee, Insuk. (2017). Workplace happiness: work engagement, career satisfaction, and subjective well-being. Evidence-based HRM: a Global Forum for Empirical Scholarship, Vol. 5, 206-221.
Kim, J.(S). Song, H.J. Lee, C.K. (2016). Effects of corporate social responsibility and internal marketing on organizational commitment and turnover intentions. Int. J. Hosp. Manag. 55 (May), 25-32.
Linz, S.J. (2003). Job Satisfaction among Russian Workers. International journal of manpower, 24 (6), 626-652.
Lombart, Cindy. and Didier, Louis. (2014). A study of the impact of corporate social responsibility and price image on retailer personality and consumers reactions (satisfaction, trust and loyalty to the retailer). Journal of Retailing and Consumer Services, 21, 630–642.
Lyu, Yijing. Zhu, Hong. Jun Zhong, Hong. H, Leqi. (2016). Abusive supervision and customer-oriented organizational citizenship behavior: The roles of hostile attribution bias and work engagement. International Journal of Hospitality Management, 53, 69-80.
Mowbray, P. K. Wilkinson, A. & Tse, H. H. (2015). An integrative review of employee voice: Identifying a common conceptualization and research agenda. International Journal of Management Reviews, 17(3), 382-400.
Naqshbandi, M. Muzamil; Garib Singh, Sharan Kaur & Ma, Pin (2016). The link between organisational citizenship behaviours and open innovation: A case of Malaysian high-tech sector. IIMB Management Review 28, 200–211.
Newman, A. Nielsen, I. Miao, Q. 2015. The impact of employee perceptions of organizational corporate social responsibility practices on job performance and organizational citizenship behavior: evidence from the Chinese private sector. Int. J. Hum. Resour. Manag. 26 (9), 1226-1242.
Panagopoulos, N.G. Rapp, A.A. Vlachos, P.A. (2016). I think they think we are good citizens: meta-perceptions as antecedents of employees' reactions to corporate social responsibility. J. Bus. Res. 69 (8), 2781-2790.
Park, J. Lee, H. & Kim, C. (2014). Corporate Social Responsibilities, Consumer Trust and Corporate Reputation: South Korean consumers' perspectives, Journal of Business Research, 67 (3), 295-302.
Park, S.Y. Levy, S.E. (2014). Corporate social responsibility: perspectives of hotel frontline employees. Int. J. Contemp. Hosp. Manag. 26 (3), 332-348.
Paşaoğlu, Didem. Tonus, H. Zümrüt. (2014). Strategic Importance of Human Resource Practices on Job Satisfaction in Private Hospitals. Social and Behavioral Sciences, Vol. 150, 394-403.
Podsakoff, Nathan P. Whiting, Steven W. Podsakoff, Philip M. (2009). Individual- and Organizational-Level Consequences of Organizational Citizenship Behaviors: A Meta-Analysis. Journal of Applied Psychology, Vol. 94, No. 1, 125.
Reverte. C, Gomez-Melero. E, Cegarra-Navarro. J G (2015). The influence of corporate social responsibility practices on organizational performance: evidence from Eco-Responsible Spanish firms, Journal of Cleaner Production, 1-15.
Schaufeli, W.B. Bakker, A.B. Salanova, M. (2006). The measurement of work engagement with a short questionnaire: a cross-national study. Educ. Psychol. Meas. 66 (4), 701-716.
Szabó, Zsolt Péter. Czibor, Andrea. Restás, Péter. Bereczkei, Tamás. (2018). “The Darkest of all” The relationship between the Dark Triad traits and organizational citizenship behavior. Personality and Individual Differences, Vol. 134, 352-356.
Travis, DJ. & Gomez, J.R. & Mor B. (2011). Speaking up and stepping back: Examining the link between employee voice and job neglect. Children and Youth Services Review, 33(10), 1831-1841.
Tsourvakas, Georgios. Yfantidou, Ioanna. (2018). Corporate social responsibility influences employee engagement. Social Responsibility Journal, Vol. 14, Issue: 1, 123-137.
Yu, Hsing-Yi. Lou, Jiunn-Horng. Eng, Cheng-Joo. Yang, Cheng-I. Lee, Li-Hung. (2018). Organizational citizenship behaviour of men in nursing professions: Career stage perspectives. Collegian, Vol. 25, 19-26.
Zarifi, F. Yusefi, B. Sadeghi B.S. (2014). Presentation of Organizational Justice, Organizational Commitment, and Occupational Attachment Relationship among Experts of the Ministry of Sports and Youth. Journal of Sport Management Review. 23, 115-130.
Zhang, Yucheng; Guo, Yongxing and Newman, Alexander. (2017). Identity judgements, work engagement and organizational citizenship behavior: The mediating effects based on group engagement model. Tourism Management, Vol. 61, 190-197.
Zhu, Q. Liu, J. Lai, K-h, (2016). Corporate social responsibility practices and performance improvement among Chinese national state-owned enterprises. Int. J. Prod. Econ. 171 (January), 417-426.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 شهریور 1398
  • تاریخ بازنگری: 16 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 22 دی 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار