بازنمایی عوامل مؤثر در شکل‌گیری رفتارهای غیر اخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

2 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ملایر، ملایر، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان، مجموعه اقدام‌هایی توصیف می‌شود که با زیر پا گذاشتن ارزش‌های اجتماعی، اخلاقی، قوانین یا استانداردهای رفتاری، در راستای منافع سازمان یا اعضای آن انجام می‌شود. بی‌شک در پشت هر رفتار غیراخلاقی به نفع سازمان، انگیزه یا انگیزه‌هایی نهفته است که باعث می‌شود چنین رفتاری در جهت منافع سازمان یا اعضای آن بروز کند؛ از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در شکل‌گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی است.
روش: برای نیل به این مقصود، پژوهشگران از رویکرد آمیخته متوالی اکتشافی بهره بردند؛ بدین صورت که در مرحله کیفی با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با ۲۲ نفر از خبرگان، عوامل مؤثر بر شکل‌گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان به‌روش تحلیل کلایزی احصا شد. در مرحله کمّی، برای اعتبارسنجی عوامل احصاشده، از روش دلفی کلاسیک استفاده شد؛ بدین‌صورت که پرسش‌نامه‌ای بر اساس عوامل احصاشده در مرحله کیفی، طراحی شد و در اختیار ۱۲ نفر خبره قرار گرفت تا میزان اجماع آن‌ها در خصوص عوامل احصاشده به‌دست آید. داده‌های مرحله کمّی با استفاده از روش‌های آماری ضریب هماهنگی کندال و اندازه‌های گرایش به مرکز و دور از مرکز تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌های حاصل از دو مرحله کیفی و کمّی نشان داد که خبرگان، روی هشت عامل مهمِ شکل‌گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی به اجماع رسیدند. این هشت عامل عبارت‌اند از: فرهنگ سازمانی؛ ساختار سازمانی؛ رویکرد مدیریتی؛ عدم استقلال دانشگاهی؛ بده‌بستان‌های سیاسی و حزبی؛ ضعف قانونی؛ منفعت‌طلبی شخصی؛ محدودیت فکری.
نتیجه‌گیری: نتیجه کلی این پژوهش نشان داد که در مقایسه با بستر سازمان‌های دولتی و غیردولتی، عوامل فردی و سازمانی و محیطی در شکل‌گیری رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی نقش مؤثری دارند؛ از این رو به‌منظور دانش‌افزایی، می‌بایست برگزاری این کارگاه‌ها مدنظر مدیران عالی در دانشگاه‌ها قرار گیرد: ارتقای آگاهی افراد سازمان در خصوص رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی؛ تقویت فرهنگ شفافیت در زمینه عواقب انجام رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در بستر دانشگاهی؛ مشخص‌کردن دقیق رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در آیین‌نامه‌ها و قوانین داخلی دانشگاه.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Representation of Factors Affecting the Formation of Unethical Pro-organizational Behaviors in the Academic Context

نویسندگان [English]

  • Zohreh Kolivandzadeh 1
  • Mohsen Nazarzadeh Zare 2
1 MSc. Student, Department of Educational Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Malayer University, Malayer, Iran.
2 Assistant Prof., Department of Educational Sciences, Faculty of Literature and Humanities, Malayer University, Malayer, Iran.
چکیده [English]

Background & Purpose: Unethical pro-organizational behaviors as actions for the organization's or its members' interests, despite violating social, and moral values, laws, or behavioral standards. Undoubtedly, behind every unethical pro-organizational behavior a motive or motives that caused such behavior to appear in the interests of the organization or its members. Hence, the main aim of the present study was to identify the factors influencing the formation of unethical pro-organizational behaviors in the academic context.
Methodology: To achieve this purpose, an exploratory sequential mixed approach was used. In the qualitative phase, we used a phenomenological method to extract the factors influencing the formation of unethical pro-organizational behaviors. Hence, 22 experts were selected using the quota sampling method. The tool used to collect data were a semi-structured interview and the seven-step process of Colaizzi. In the quantitative phase, the classical Delphi technique was used to credit the extracted factors. In this technique, a questionnaire was designed based on the extracted factors in the qualitative phase and distributed among 12 experts, to obtain their consensus about the extracted factors. The quantitative data were also analyzed using statistical methods such as Kendall’s coefficient of concordance, measures of central tendency, and dispersion in SPSS software.
Findings: The findings obtained from the qualitative and quantitative phases showed that the experts had reached a consensus on the eight important factors of the formation of unethical pro-organizational behaviors in the academic context which included organizational etiquette, organizational structure, managerial approach, lack of academic autonomy, party and political exchanges, legal weakness, personal opportunism and parochialism, and thinking limitation.
Conclusion: The general conclusion of this study showed that in the academic context, compared to the context of other governmental and non-governmental organizations, individual, organizational, and environmental factors play an effective role in the formation of unethical pro-organizational behaviors. Hence, holding knowledge-building workshops to raise the awareness of the organization's individuals about unethical pro-organizational behaviors in the academic context. Strengthening the culture of transparency around the consequences of unethical pro-organizational behaviors in the academic context and accurately identifying unethical pro-organizational behaviors in the regulations and internal rules of a university should be considered by the top of a university.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Academic context
  • Unethical behavior
  • Unethical pro-organizational behaviors

مراجع

آقاتبار رودباری، جمیله؛ آقا میرزایی، طاهره؛ بریمانی، خدیجه؛ یوسفی سعیدآبادی، رضا (۱۳۹۶). بررسی شکاف استقلال دانشگاهی از دیدگاه خبرگان دانشگاهی (مطالعه موردی: دانشگاه علوم پزشکی بابل و صنعتی نوشیروانی). دوماهنامه علمی ـ پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۰ (۵)، ۳۴۴-۳۳۴.
ایمانی لیل آبادی، علی؛ شاه صفی، حسن؛ تاج‌آبادی، حسین (1396). اصول اخلاق سازمانی در اسلام. مطالعات منابع انسانی، 7(3)، 141-164.
ایمر، فرشید؛ گرکز، منصور (۱۳۹۶). شیب لغزنده یا رفتار جبرانی: نقش منبع کنترل و عاطفه منفی در تصمیم‌گیری‌های اخلاقی حسابداری. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، ۲ (۴)، ۱۵۲-۱۲۳.
پورداداشی، آزیتا؛ معطوفی، علیرضا؛ عباسی، ابراهیم؛ گرکز، منصور (1399). ارائه الگوی مفهومی انگیزه‏ها و رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان حسابرسان مبتنی بر نظریه داده بنیاد. دانش حسابداری مالی، 7 (2)، 63- 84.
تولایی، روح‌الله (1388). عوامل تأثیرگذار بر رفتار اخلاقی کارکنان در سازمان. دوماهنامه توسعه انسانی پلیس، 6 (25)، 45- 64.
جاودانی، حمید؛ توفیقی، جعفر؛ قاضی طباطبایی، محمود؛ پرداختچی، محمدحسن (۱۳۸۷). بررسی وضعیت مدیریت نظام آموزش عالی ایران از دیدگاه مدیران عالی: گذشته، حال و آینده. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، ۱۴ (۲)، 139- 161.
حسینی، زهرا؛ مرتضوی، سعید، رحیم نیا، فریبرز؛ ناظمی، شمس‌الدین (1397). شناسایی دلایل وقوع رفتارهای غیراخلاقی به نفع سازمان در سازمان‌های دولتی. فصلنامه علمی مدیریت سازمان‌های دولتی، 6(4)، 57- 70.
خرسند، سارا؛ جانعلی‌زاده چوب‌بستی، حیدر؛ رازقی، نادر (1401). آزادی علمی در فضای دانشگاهی، چالش‌ها، استراتژی‌ها و پیامدها. پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 11(1)، 1-32.
دل آرام، معصومه (1393). مبانی ترویج اخلاق حرفه‏ای در دانشگاه. همایش کشوری آموزش علوم پزشکی، یزد، 9 تا 11 اردیبهشت 1393، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد.
رحیمی، صالح؛ اعرابی، سید محمد؛ فیاضی، بی‌بی مرجان (1398). گونه‌شناسی استراتژی رفتار سازمانی. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش‏های مدیریت راهبردی، 25 (75)، 45- 70.
رحیمی، حمید (1396). تحلیل رابطه فرهنگ‌سازمانی و رفتار اخلاقی کارکنان دانشگاه کاشان. فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات اخلاق کاربردی، 13(49)، 91-117.
عباس پور، حامد؛ سید نقوی، میرعلی؛ عابدی جعفری، حسن؛ رسولی قهرودی، مهدی؛ مهریار، امیر هوشنگ (1399). تدوین مدل تبیین رفتار غیراخلاقی به نفع سازمان در شرکت‌های دولتی. مطالعات رفتار سازمانی، 9(2)، 189-218.
علاقه‏بند، علی (1401). مقدمات مدیریت آموزشی (ویراست ششم). تهران: نشر ویرایش.
محمدی، حامد (1400). تحلیل مضمون رفتار اخلاقی کارگزاران عمومی بر اساس باب دوم گلستان سعدی. مطالعات منابع انسانی، 11(3)، 147-169.
نوری، علی؛ محمدی، یونس (1395). راهنمای عملی پژوهش در علوم انسانی. تهران: نشر ویرایش.
نصیر زاده، فرشته (1393). تأثیر اخلاق و وجدان کاری و هوش اخلاقی در مدیریت سازمان‌ها. فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، 10(38)، 103- 125.‎
یارمحمدزاده، پیمان؛ عنایتی، بهار؛ شعوری میلانی، زهرا (1397). تحلیل رابطه ارزش‏های شخصی و رفتار غیراخلاقی با تعهد به تغییر سازمانی کارکنان. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، 15 (2)، 63-69.
Appelbaum, S. H., Iaconi, G. D. & Matousek, A. (2007). Positive and negative deviant workplace behaviors: causes, impacts, and solutions. Corporate Governance: The international journal of business in society,5 (7), 586-598.
Bryant, W. & Merritt, S.M. (2021). Unethical pro-organizational behavior and positive leader-employee relationship. Journal of Business Ethics, 168 (4), 777-793.
Burnett, E. A. (2017). Bad behavior with good intentions: The role of organizational climate in unethical pro-organizational behavior (Doctoral dissertation, Clemson University).
Castille, C. M., Buckner, J. E. & Thoroughgood, C. N. (2018). Prosocial citizens without a moral compass? Examining the relationship between Machiavellianism and unethical pro-organizational behavior. Journal of business ethics, 149(4), 919-930.
Chen, M., Chen, C. C. & Sheldon, O. J. (2016). Relaxing moral reasoning to win: How organizational identification relates to unethical pro-organizational behavior. Journal of Applied Psychology, 101(8), 1082.‏
Creswell, J.W. (2009). Research design: qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (3rd Edition). Los Angeles: SAGE Publications.
Graham, K. A., Resick, C. J., Margolis, J. A., Shao, P., Hargis, M. B. & Kiker, J. D. (2020). Egoistic norms, organizational identification, and the perceived ethicality of unethical pro-organizational behavior: A moral maturation perspective. Human Relations, 73(9), 1249-1277.‏
Habibi, A., Sarafrazi, A. & Izadyar, S. (2014). Delphi technique theoretical framework in qualitative research. The International Journal of Engineering and Science, 3(4), 8-13.
Javdani, H., Tofighi, J., Ghazi Tabatabaee, M., Pardakhtchi, M.H. (2008). Managerial Subsystem in Iranian Higher Education: Past, Present and Future. IRPHE, 14 (2),139-161. (in Persian‏)
Jiang, W., Liang, B. & Wang, L. (2022). The Double-Edged Sword Effect of Unethical Pro-organizational Behavior: The Relationship between Unethical Pro-organizational Behavior, Organizational Citizenship Behavior, and Work Effort. Journal of Business Ethics, 1-14.
Kaptein, M. (2011). Understanding unethical behavior by unraveling ethical culture. Human Relations, 64(6), 843-869.
Kish-Gephart, J. J., Harrison, D. A. & Treviño, L. K. (2010). Bad apples, bad cases, and bad barrels: meta-analytic evidence about sources of unethical decisions at work. Journal of applied psychology, 95(1), 1-9.
Lee, A., Schwarz, G., Newman, A. & Legood, A. (2019). Investigating when and why psychological entitlement predicts unethical pro-organizational behavior. Journal of Business Ethics, 154(1), 109-126.
Lian, H., Huai, M., Farh, J. L., Huang, J. C., Lee, C. & Chao, M. M. (2022). Leader unethical pro-organizational behavior and employee unethical conduct: Social learning of moral disengagement as a behavioral principle. Journal of Management, 48(2), 350-379.
Matherne, C. F. & Litchfield, S. R. (2012). Investigating the relationship between affective commitment and unethical pro-organizational behaviors: The role of moral identity. Journal of Leadership, Accountability, and Ethics, 9(5), 35-46.
Mertens, D. M. & Wilson, A. T. (2019), Program Evaluation Theory and Practice: A Comprehensive Guide (Second Edition). New York: The Guilford Press.
Naude, I. (2004). Factors impacting on ethical behaviour in organisations (Doctoral dissertation, University of Pretoria).
Ning, N., & Zhaoyi, L. (2017). Psychological contract breach, organizational disidentification, and employees’ unethical behavior: Organizational ethical climate as moderator. Social Behavior and Personality: an international journal, 45 (9), 1409-1424.
Shosha, G. (2012). Employment of Colaizzi's strategy in descriptive phenomenology: A reflection of a researcher. European Science Journal, 8(27), 31- 43.
Tavalaee, R. (2010). Factors Influencing the Ethical Conduct of Personnel in Organization. Police Organizational Development, 6(25), 45-64. (in Persian‏)
Tsiavia, N. (2016). Unethical pro-organizational behavior (UPB): Concept and studies evolution. Science Journal of Business and Management, 4 (2), 34-41.
Umphress, E.E. & Bingham, J.B. (2011). When employees do bad things for good reasons: Examining unethical pro-organizational behaviors. Organization Science, 22 (3), 621–640.
Umphress, E.E., Bingham, J.B. & Mitchell, M.S. (2010). Unethical behavior in the name of the company: The moderating effect of organizational identification and positive reciprocity beliefs on unethical pro-organizational behavior. Journal of Applied Psychology, 95 (4), 769.
Uymaz, A. O. & Arslan, S. (2022). Unethical pro-organizational behavior as an outcome of servant leadership. Journal of Management & Organization, 28(1), 33-57.
Vem, L. J., Cheah, J. H., Ng, S. I. & Ho, J. A. (2022). Unethical pro-organizational behavior: how employee ethical ideology and unethical organizational culture contribute. International Journal of Manpower, (ahead-of-print).‏
Wang, D., Weng, Q., Kiani, A. & Ali, A. (2022). Job insecurity and unethical pro-organizational behavior: The joint moderating effects of moral identity and proactive personality. Personality and Individual Differences, 195, 111685.‏
Xu, L. & Wang, J. (2020). Influence of Challenge–Hindrance Stressors on Unethical Pro-Organizational Behavior: Mediating Role of Emotions. Sustainability, 12(18), 7576.‏
Zhang, C. & Xiao, X. (2020). Review of the influencing factors of unethical pro-organizational behavior. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 8 (01), 35.
Zhang, X., Liang, L., Tian, G. & Tian, Y. (2020). Heroes or villains? The dark side of charismatic leadership and unethical pro-organizational behavior. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(15), 5546.‏
Zhi, Z., Xiaoyu, W., Xiaoyu, J. & Zhanjie, L. (2022). The Impact of Emotional Labor on Unethical Pro-organizational Behavior of Medical Staff: Taking Organizational Identification as an Intermediary. Psychology and Behavioral Sciences. 11 (1), 29-36.
مطالعات منابع انسانی
دوره 13، شماره 1
فروردین 1402
صفحه 109-130

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 12 اردیبهشت 1402
  • تاریخ پذیرش: 01 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار