اثرات فرهنگ ایثار و شهادت بر رفتار شهروند سازمانی: تبیین نقش میانجی سرمایة اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

3 کارشناسی‌ارشد، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، ایران

10.22034/jhrs.2019.102834

چکیده

زمینه و هدف: رفتارهای شهروند سازمانی به‌منظور عملی شدن در جامعة اسلامی به‌طور چشمگیری متأثر از عقاید دینی هستند. بدین‌منظور هدف از انجام این تحقیق بررسی تأثیر فرهنگ ایثار و شهادت بر بروز رفتارهای شهروند سازمانی کارکنان دانشگاه ایلام با میانجی‌گری سرمایة اجتماعی است.
روش‌شناسی: این تحقیق کاربردی و از نوع توصیفی ـ پیمایشی است، ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامه‌های استاندارد است. جامعة آماری آن شامل کارکنان دانشگاه ایلام به تعداد 485 نفر است که 215 نفر از آنها به روش تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای آزمون فرضیه‌ها مدل‌یابی معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار Smart PLS استفاده شده است.
یافته‌ها: فرهنگ ایثار و شهادت و مؤلفه‌های آن (عمل صالح و پرهیزکاری، مردم‌داری، عدم‌تعلق به دنیا و خدامحوری) هم به طور مستقیم و هم از راه تقویت سرمایۀ اجتماعی بر رفتار شهروند سازمانی تأثیری معنادار و مثبت دارد.
نتیجه‌گیری: اشاعة فرهنگ ایثار و شهادت در محیط‌های سازمانی، ضمن سامان ‌بخشیدن به اعتقادات، باورها و ارزش‌های انسان آنان را در بروز رفتارهای فرانقشی و ایجاد اعتماد میان‌فردی که حاصل آن پدید آمدن سازمان اخلاق‌مدار است، هدایت می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Sacrifice and Martyrdom Culture on Organizational Citizen Behavior: Mediating Role of Social Capital

چکیده [English]

Background and Objective: Organizational citizen behavior is significantly affected by religious beliefs for implementation in an Islamic society. This study aimed to analyze the effect of sacrifice and martyrdom culture on the emergence of organizational citizen behavior of employees working at the University of Ilam through the mediating role of social capital.
Methodology: This is an applied-descriptive survey, in which data collection tools were standard questionnaires. The statistical population included 485 employees working at the University of Ilam. The simple random sampling method was used to select 215 individuals as the statistical sample. Hypothesis testing was performed through the partial least square structural equation modeling (SEM) technique in SmartPLS.
Findings: The sacrifice and martyrdom culture and its components (righteous deeds and piety, respecting people, material detachment, and God-centeredness) directly affect organizational citizen behavior and have positive, significant effects on it through social capital enhancement.
Conclusion: Promoting the sacrifice and martyrdom culture in organizational environments directs employees towards transcranial behavior and interpersonal trust, resulting in the emergence of an ethical organization, in addition to organizing human beliefs, notions, and values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • culture
  • sacrifice and martyrdom
  • organizational citizen behavior
  • social capital
  • University of Ilam
ازغندی، علی‌اکبر.(1385). دانشگاه و پروژه‌های تحقیقاتی و پایان‌نامه‌ها درباره ایثار، جهاد و شهادت. مجموعه مقالات همایش دانشگاه و دفاع مقدس، دانشگاه مازندران، 215-230.
اسماعیل‌زاده، رضا.(1392). مبانی فرهنگ شهادت و ایثار از دیدگاه اسلام. مجموعه مقالات تاریخ شفاهی ایثار و شهادت، 98-57.
باقری‌مجد، روح‌اله؛ مهاجران، بهناز و فلاح فرامرزی، محسن.(1394). بررسی روابط بین سرمایه اجتماعی، مشارکت سازمانی و سرمایه انسانی در نظام آموزش عالی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 7 (3)، 225-207.
مطهری، مرتضی.(1373). قیام و انقلاب مهدی (ع) از دیدگاه فلسفه تاریخ. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1385). مجموعه آثار، تهران: صدرا.
مولائی‌آرانی، مهدی و باقری کنی، مصباح‌الهدی.(1395). بررسی عوامل جهت‌دهنده سرمایه اجتماعی در دروان دفاع مقدس. مدیریت اسلامی، 24 (2)، 103-77.
مقیمی، سیدمحمد.(1395). مبانی سازمان و مدیریت. تهران: نگاه دانش.
میرزاپوری، جابر.(1396). بررسی تأثیر دین‌داری اسلامی بر شکل‌گیری فرهنگ نوع‌دوستی. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 23 (2)، 56-33.
مقتدایی، لیلا.(1396). بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و فراموشی سازمانی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه اصفهان). مدیریت سرمایة اجتماعی، 4 (4)، 526-501.
معدنی، سعید.(1378). مقدمه‌ای بر فرهنگ شهادت و شیوه‌های ترویج آن. تهران: اداره تحقیقات و مطالعات بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
میرمحمدی، سیدمحمد (1392). مفاهیم کلیدی نظام اداری. تهران: نگاه دانش.
رضایی، محمد مهدی.(1394). چهل حدیث مرتضی. قم: جمال.
رضائی‌منش، بهروز و قربانی‌پاجی، عقیل.(1396). تأثیر عوامل استرس‌زا شغلی با رفتار شهروند سازمانی با نقش میانجی حمایت سازمانی ادراک‌شده. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 26 (86)، 60-25.
جلیلیان، طیبه؛ تابان، محمد؛ یاسینی، علی و پوراشرف، یاسان‌الله.(1396). بررسی اثرات فردی و سازمانی تفکر راهبردی بر سرمایه معنوی با نقش تعدیل‌گر سبک تصمیم‌گیری شهودی (مورد مطالعه: دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی شهر ایلام). پژوهش‌های مدیریت در ایران، 21 (4)، 28-1.
کاظمی، افسانه؛ غفاری هشجین، زاهد و شکری کشاور، عباس.(1395). بررسی مؤلفه‌های جمعی فرهنگ ایثار و شهادت در خاطرات آزادگان دفاع مقدس به مثابه سرمایة اجتماعی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 6 (14)، 147-139.
عباس‌زاده، محمد؛ بوداقی، علی؛ حسن‌پور، محمد و حسینی، سیدصمد.(1394). تأثیر سرمایه اجتماعی سازمانی بر ظرفیت انطباق‌پذیری سازمانی. مطالعات رفتار سازمانی، 4 (3)، 174-145.
غفاری هشجین، زاهد؛ قربانی، سعید و رحیمیان، محمد.(1396). بررسی مؤلفه‌های فرهنگ ایثار و شهادت در اندیشة شهید مطهری. پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، 23 (1)، 85-61.
سپهوند، رضا؛ امیری، زینب؛ فرخی، مجتبی و امیری، یداله.(1396). تأثیر سرمایه مذهبی بر رفتار شهروند سازمانی (مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی استان اصفهان). پژوهش‌های مدیریت در ایران، 21 (2)، 68-47.
صحت، سعید و محمدی دیانی، مریم.(1393). تبیین مقوله‌ها و مفاهیم رفتار شهروند سازمانی با رویکرد اسلامی ایرانی: فراترکیب، اسلام و مدیریت، 3 (5)، 68-35.
قربانی، سعید.(1394). آسیب‌شناسی پیش‌روی فرهنگ ایثار و شهادت و راهکارهای صیانت از آن‌ها از منظر مقام معظم رهبری. مهندسی فرهنگی، 10 (85)، 49-30.
حمیدزاده، علی؛ کوچک‌زاده، زهرا و حاج‌کریمی، فاطمه.(1396). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر نوآوری سازمانی با تأکید بر نقش میانجی استراتژی‌های دوگانه مدیریت دانش. مدیریت سرمایة اجتماعی، 4 (1)، 94-75.
حاجیان، طالب؛ کریمی، مهدی؛ آقاحسینی، تقی و موسوی‌زاده، سیدجواد.(1392). بررسی رابطه ابعاد مدیریت اسلامی و رفتار شهروند سازمانی در بین کارکنان علوم پزشکی استان اصفهان. اسلام و مدیریت، 2 (3)، 141-160.
دیانی، محمدحسین و محمودی، حسن.(1390). بررسی مقایسه‌ای وضعیت سرمایة اجتماعی در کتابخانه‌های دانشگاهی (مطالعة موردی: کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی و علوم پزشکی مشهد). کتابداری و اطلاع‌رسانی، 14 (4)، 244-213.
رعنایی کردشولی، حبیب‌الله؛ محمدی، نوراله؛ شهیدیان، زهراسادات و الهیاری پورزنجانی، احمد. (1396). ساخت مقیاس سنجش رفتارهای شهروندی سازمانی مبتنی بر آموزه‌های دینی، مدیریت اسلامی، 25 (1)، 55-35.
رعنایی کردشولی، حبیب‌الله؛ شکر، عبدالعلی؛ پورمولا، محمد هاشم و سادات شهیدیان، زهرا.(1392). تبیین رفتارهای شهروند سازمانی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی. مدیریت اسلامی، 21 (1)، 82-45.
تقی‌زاده، هوشنگ؛ ضیائی حاجی پیرلو، مصطفی و شکری، عبدالحسین.(1394). بررسی رفتارهای فرانقشی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی با رویکرد سیستمی. مدیریت اسلامی، 23 (3)، 168-143.
شفیعی، نوذر؛ قنبری، هادی و کیانی، آذین.(1395). فرهنگ و نقش آن در دیپلماسی عمومی. مطالعات میان فرهنگی، 11 (29)، 187-167.
Chan, S. H. & Lai, H. Y. (2017). Understanding the link between communication satisfaction, perceived justice and organizational citizenship behavior. Journal of Business Research, 70, 214–223.
Groth, M. (2005). Customers as good soldiers: Examining citizenship behaviors in internet service deliveries. Journal of management, 31(1), 7-27.
Lu, J. Yang, J. & Yu, C. S. (2016). Is social capital effective for online learning? Journal of Information & Management, 50(7), 507-522.
Stone, W. & Jody, H. (2011). Measuring Social Capital: Towards StandardizedApproach.http://www.aes.asn.au/conferences/2002/PAPERS/Hughes.pdf.
Mohammad, J. Quoquab, F. Makhbul, M.Z. & Ramayah, T. (2016). Bridging the gap between justice and citizenship behaviour behavior in Asian culture. Cross Cultural & Strategic Management, 23(4), 633–656.
Nahapiet, J. & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23 (2), 242-266.
Pavalavhe-Ilie Mariela, (2014). Organizational citizenship behaviour, work satisfaction and employees’ personality. Procedia - Social and Behavioral Sciences,127. 489 – 493.
Pooja, A. A. Clercq, D. A. & Belausteguigoitia, I. (2016). Job Stressors and Organizational Citizenship Behavior: The Roles of Organizational Commitment and Social Interaction. Human Resource Development Quarterly, 2016, 1-33.
Warrick, D. D. (2017). What leaders need to know about organization culture, Published by Elsevier Inc. All rights reserved. http://dx.doi.org/10.1016/j.bushor.2017.01.011.